تعداد زیاد اشیای باستانی در کشور توجه به چگونگی رفتار با آنها را کاهش داده است
به گزارش وبلاگ پوشه، ایلنا/ براساس اخبار منتشر شده، تعداد زیاد اشیای باستانی در کشور توجه به چگونگی رفتار با آنها را کاهش داده است.
غلامرضا رحمانی (رئیس پژوهشکده حفاظت و بازسازی آثار فرهنگی تاریخی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری) با اشاره به وجود دستورالعمل های داخلی و بین المللی برای در دست گرفتن اشیای تاریخی و باستانی به منظور معرفی آنها گفت: براساس نوع و جنس اشیا، نوع برخورد کارشناسان فرق دارد. ضمن آنکه این کار یک کار کاملا تخصصی است. باید بدانیم میزان آسیب شی چقدر است؛ چه آسیب هایی دیده؛ تزییناتی که روی آن هست در برابر سایش یا حتی جنس دستکش های مختلفی که به دست می کنیم چه عکس العمل هایی نشان می دهد و… اینها موضوعاتی هستند که باید قبل از در دست گرفتن اشیای تاریخی و باستانی مورد توجه قرار گیرد.
از این روست که نمی توانیم دستورالعملی جامع و واحد برای برخورد با تمام اشیا داشته باشیم اما می توانیم مبانی برای جابجایی، نمایش و گذاشتن در ویترین داشته باشیم. تمام این موارد باید به وسیله متخصصان موزه داری انجام گردد از این روست که افرادی در این رشته دانشگاهی تحصیل می نمایند و واحدهای متفاوتی درخصوص اصول برخورد، آسیب شناسی و فن شناسی آثار می خوانند.
او پیرامون اینکه تعداد زیاد اشیای باستانی در کشور توجه به چگونگی رفتار با آنها را کاهش داده است، ادامه داد: گاهی احتیاج است تا بر روی بعضی از اشیا مطالعه بیشتری صورت گیرد. این اشیا دارای اطلاعاتی هستند که باید استخراج شوند. امروزه فناوری های نوین به ما در این استخراج اطلاعات یاری می نماید تا معضل لمس اشیا به حداقل خود برسد. مستندنگاری، عکاسی دقیق، روش های اسکن دقیق و… از جمله مواردی هستند که به ما یاری می نمایند تا اگر قرار است خوانشی روی شی صورت گیرد، آسیب نگاری و آسیب شناسی کنیم این کار را بدون لمس اشیا انجام دهیم.
حتی اگر بخواهیم بدون نمونه برداری از ترکیبات، ساختار و عناصر شی آگاه شویم، به راحتی با استفاده از ابزارهای نوین و تازه این اطلاعات در دسترس خواهد. فقط باید به متخصصین این رشته اعتماد کنیم. خوشبختانه در داخل کشور، بعضی از این ابزارها را داریم؛ بطور مثال برای مطالعه بر روی اشیای خاص که مطالعه های غیر تخریبی است و نمونه برداری وجود ندارد، امکانات لازم در پژوهشکده وجود دارد. حتی برای مستندنگاری نیز امکانات لازم اعم از ایکس-ری، عکاسی های دقیق را در کشور داریم.
حتی شرکت های خصوصی و دانش بنیان نیز در این حوزه فعال هستند. هدف آن است که حداقل تماس را با یک شی داشته باشیم و حتی اگر با شی تماس داشته باشیم، این تماس براساس اصول باشد. بطور مثال گاهی ممکن است احتیاج باشد دستکش لاتکس دست کنید و گاهی دستکش پارچه ای یا هر چیز دیگری چرا که عدم استفاده درست از دستکش نیز می تواند تاثیر خود را بر روی شی بگذارد.
رئیس پژوهشکده حفاظت و بازسازی آثار فرهنگی تاریخی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرد: مشکل آنجاست که ما به میزان ای شی تاریخی و باستانی در کشور داریم که به قولی زیادی یک چیز سبب می گردد توجه لازم به آن نگردد، چرا که باید تاکید گردد که هر یک از این اشیا منحصر بفرد و خاص هستند و در جای خود از اهمیت بالایی برخوردارند و اطلاعاتی را در بر دارند که با یک عمل اشتباه ما ممکن است این اطلاعات مخدوش گردد.
این موارد باید مدنظر قرار گیرد، چرا که علاوه بر آیین نامه های لازم، استانداردها و حتی متخصصینی داریم که می توانند در این زمینه ها یاری نمایند تا بتوانیم شی را معرفی کنیم و نمایش دهیم. این حرف ها به آن معنا نیست که باید یک شی تاریخی و باستانی را در گنجینه و مخزن نگهداشت و به نمایش نگذاشت، بلکه میتوان بر اساس استانداردها اشیا را نمایش داد و مستندنگاری کنیم و علاقمندان و محققین بر روی این اشیا کار نمایند اما اصولی باید در این خصوص رعایت گردد.
رحمانی در پاسخ به این سئوال که آیا این روش مرسوم است که یک کارشناس یا متخصص، در صدد خوانش و استخراج دوباره و چند باره اطلاعات یک شی که حساسیت های زیادی درخصوص چگونگی در دست گرفتن و خوانش آن وجود دارد برآید، گفت: اینکه گفته می گردد متخصص داریم به آن معناست نیست که متخصص می تواند به تنهایی این کار را انجام دهد، چرا که انجام هر نوع کار مطالعات آسیب شناسی، تطبیقی و… احتیاجمند گردآمدن یک تیم از موزه دار گرفته تا متخصص حفاظت و بازسازی و متخصص خوانش و… است.
هرچند گاهی احتیاج است تا بازنگری درخصوص اطلاعات بعضی اشیا داشته باشیم، چرا که بعضی از اشیا در دوره ای براساس اطلاعات و امکاناتی که در اختیار بوده نامگذاری شده یا در کنار آن برچسب خورده و احتیاجمند بازنگری براساس تاریخ، فناوری و تکنولوژی روز است. بطور مثال، اگر نوشته شده که جنس آن شی لاجورد است، براساس تکنوژی که امروز در اختیار داریم می توانیم بگوییم که جنس آن لاجورد است یا خیر. اینکه بروزرسانی داشته و مطالعات ما تداوم داشته باشد به معرفی شی یاری می نماید.
رئیس پژوهشکده حفاظت و بازسازی آثار فرهنگی تاریخی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تاکید نمود: اشیا بعد از مدتی در برابر شرایط محیطی واکنش هایی از خود نشان می دهند که این مهم احتیاج به تداوم امر حفاظت و مطالعات را بیشتر می نماید تا بتوانیم برای شی براساس مقتضیات زمانی به منظور حفاظت از آن تصمیم بگیریم.
او درخصوص شرایط حفاظت و نگهداری از الواح هخامنشی که طی سالهای اخیر از موسسه شرق شناسی شیکاگو به ایران بازگشته اند، نیز گفت: روش های معرفی و اینکه اهمیت یک شی را بدانیم و نشان دهیم، مختلف است. اگر اطلاعات این الواح به طور کامل وجود داشته باشد و بارها خوانده شده باشند، به روش های دیگر هم میتوان برای اطلاع و آگاهی عمومی این الواح را ارائه داد و صرف آنکه زیر یک ذره بین گرفته گردد و در دست حرکت داده گردد ملاک نیست.
حال ممکن است در خوانش هایی که در گذشته از این الواح شده، اشتباهاتی وجود داشته باشد یا مطلبی جا افتاده و حتی اختلاف نظر وجود دارد، حتی اگر به این نیت الواح هخامنشی دوباره بازخوانی شده باشد هم می توانستند با طرح و ارائه در جوامع تخصصی تر به صورت تخصصی این کار انجام گردد. حتی می توانستند نشستی برای خوانش دوباره الواح برگزار نمایند و با خرد و نظر یک جمع به این نتیجه برسند که آیا احتیاج هست که این الواح دوباره بازخوانی شوند یا خیر.
حتی اگر بخواهند دوباره بازخوانی گردد، این مهم است که این کار به چه شکل انجام گیرد، چه تیمی این کار را انجام دهد، کجا انجام گردد، چه امکاناتی را احتیاج دارد و… تاکید بر تمام این موارد از آن جهت است که اگر احتیاج به بازخوانی دوباره الواح است، این خوانش با مستندگاری دقیق و یک بار انجام گردد تا حداقل تماس با این الواح صورت گیرد. نباید فراموش کرد که اگر شی را از فضایی به فضای دیگر منتقل کنیم با توجه به حساسیت هایی که وجود دارد حتی اگر تثبیت شده و حتی اگر تمام اقدامات پیشگیرانه را هم در نظر بگیرید، هیچ تضمینی وجود ندارد که آن شی آسیب نبیند. از این روست که در موزه ها حداقل جابجایی اشیا را شاهد هستیم.
او اعلام کرد: اگر قرار بود الواح هخامنشی بازخوانی گردد، لازم بود در قالب یک طرح و با حضور متخصصین در این خصوص تصمیم گیری گردد. تا به امروز چنین طرحی به پژوهشکده ارائه نشد. حتی اگر هم قرار بود معرفی صورت گیرد و به خوانشی که قبلا صورت گرفته اعتماد داشتند به راحتی می توانستند براساس مستندات، عکس ها و فیلم هایی که در اختیار داشتند این کار را انجام دهند. پژوهشگاه میراث فرهنگی دارای پژوهشکده های مختلف است و به عنوان مرکزیت بخش پژوهش در وزارتخانه میراث و گردشگری می توانست در این راستا نیروهای تخصصی خود را در اختیار این بخش بگذارد.
پژوهشکده حفاظت و بازسازی آثار فرهنگی تاریخی در جریان اینکه قرار بوده الواح هخامنشی بیرون آورده و بازنگری گردد و حتی بر روی شیوه حفاظت از آنها دوباره مطالعه و فرایند آنالیز های آن تکرار گردد، نبود. البته مجموعه های پایگاه ها و موزه ها متخصصین خود را دارند هرچند حساسیت درخصوص بعضی از اشیا بسیار زیاد است و احتیاجمند طی فرایندی خاص تر هستند.
رحمانی توضیح داد: با حجم زیادی از اشیا روبرو هستیم که جایی مانند پژوهشگاه و حتی وزارت میراث نمی تواند برای همه آنها وارد فاز اجرایی گردد. با همکاری اداره کل موزه ها و معاونت میراث فرهنگی درحال آماده سازی دستورالعمل هایی هستیم که بتوانیم براساس آن اشیا درجه بندی شوند. آیین نامه نفایس در حال آماده سازی است. براساس این آیین نامه ممکن است یک لوح گلی در زمره نفایس قرار گیرد. نفایس شرایط خاص خود را خواهد داشت. تا به امروز چنین چیزی درخصوص نفایس در حوزه اشیا وجود نداشت.
تا به امروز درجه بندی اشیا بیشتر به منظور انجام فرایند بیمه و مباحث خروج از کشور مطرح بود. از آنجا که براساس احتیاج روز بعضی موارد را بروزرسانی می کنیم، امروزه به این نقطه رسیده ایم و احساس احتیاج شده است که باید همانطور که درخصوص بناها دسته بندی اعمال شده و نفایس ویژگی خاصی دارند، این مهم باید درخصوص اشیا نیز اعمال گردد. این مهم در حوزه اشیا باید موشکافانه، جامع تر و کامل تر باید باشد. بسیاری از اشیای تاریخی در سایر نهادها نگهداری می شوند و احتیاج است تا آیین نامه واحدی درخصوص روش نگهداری و برخورد با آنها تعریف گردد.
رئیس پژوهشکده حفاظت و بازسازی آثار فرهنگی تاریخی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در پاسخ به این سئوال که چگونه است که این روزها شاهد در دست گرفته شدن بعضی از اشیای خاص که از قضا حساسیت زیادی نیز درخصوص آنها در جامعه وجود دارد، به وسیله بعضی از افراد همانند وزیر میراث و گردشگری و حتی متخصص پایگاه های میراث جهانی با اهداف متفاوت اعم از معرفی و شناساندن بیشتر و آگاهی رسانی و… هستیم اما سایر افراد اجازه لمس این اشیا را ندارند، گفت: قطعا تعاملاتی برای در دست گرفته شدن اشیای خاص وجود دارد.
هرکس که وارد مخزن می گردد از قبل اطلاعاتی درخصوص حساسیت های موجود و اشیا رادریافت نموده است. تعاملات و جلساتی برگزار می گردد و بعد شی تاریخی در دستان او گذاشته می گردد. این موارد برنامه ریزی شده هستند. هر زمان توصیه ای درخصوص حساسیت های موجود انجام می گردد مورد توجه قرار میگیرد. این مهم است که آیین نامه و دستورالعمل مد نظر همگانی گردد.
منبع: همگردی