درمانی مؤثر برای نوعی خاص از سرطان خون - وبلاگ پوشه

به گزارش وبلاگ پوشه، لوسمی یا سرطان خون، مانند سایر انواع سرطان، به دلیل اختلال در ساز و کارهای محدود کننده یاخته ای به وجود می آید، و نتیجه آن تکثیر انفجاری گویچه های سفید خون است. از آن جا که این یاخته ها در تمام بدن پخش هستند،

ترجمه: حمید وثیق زاده انصاری

منبع: راسخون

لوسمی یا سرطان خون، مانند سایر انواع سرطان، به علت اختلال در ساز و کارهای محدود کننده یاخته ای به وجود می آید، و نتیجه آن تکثیر انفجاری گویچه های سفید خون است. از آن جا که این یاخته ها در تمام بدن پخش هستند، تحمل درمان های معمول، یعنی شیمی درمانی و پرتو درمانی، برای بیمار سخت است.

پژوهشگران در شانگهای، پاریس، و نیویورک روش ملایم تری را برای مهار دست کم یک نوع سرطان خون یافتند و به جای کشتن یاخته های سرکشِ مبتلایان به لوسمی پرومیلیوسیتی حاد (APL)، با یکی از مشتق های ویتامین A یاخته هایشان را مجدداً به نحوی برنامه ریزی می کنند که از تقسیم باز ایستند. نتایج به دست آمده، کوشش های وسیعی را برای مشخص کارایی این روش در مورد سایر سرطان ها بر انگیخته است.

این درمان، که تمایز درمانی خوانده می شود، بر این اصل مبتنی است که اغلب مشاهده می شود که یاخته های سرطانی در مرحله نابالغی از سیر تکاملی خود متوقف شده اند. بیش از سه دهه است که پژوهشگران پی برده اند که بعضی از مواد شیمیایی قادرند که یاخته های نابالغ را تحریک کنند تا به یاخته های رسیده و بالغ تبدیل شوند و در این مرحله است که تقسیم یاخته ای متوقف می شود. اما نتایج کوشش هایشان در جهت تبدیل این نظریه به درمانِ عملی، نا امید کننده بوده است.

گروهی از چنین مواد شیمیایی محرک تمایز یاخته ای، رتینوئیدها هستند. رتینوئیدها موادی شیمیایی از خانواده ویتامین A هستند که تأثیرات ژرفی بر تمایز یاخته ها می گذارند. در اوایل دهه 1980 میلادی که رتینوئیدها برای بیماران سرطانی تجویز شدند، گزارش هایی مبنی بر تأثیر مفید آن ها منتشر شد که جلب توجه نکردند. هشت سال بعد ژن - یی وانگ و هم کارانش در دانشگاه پزشکی شانگهای بیماران مبتلا به لوسمی پرومیلیوسیتی حاد را با اسید رتینوئیک تمام ترانس که از جمله رتینوئیدها است درمان کردند، ودر بیست و چهار تن از بیماران، بهبودی تقریباً کامل گزارش دادند.

از آن جایی که مبتلایان به لوسمی یاد شده مستعد خون ریزی های شدیدی هستند که گاهی در عرض چند دقیقه منجر به مرگ می شوند، معمولاً باید آن ها را در بیمارستان بستری کرد و حتی اگر هم با شیمی درمانی از بحران اولیه جان سالم به در برند، دو سوم از آنان در عرض پنج سال خواهند مرد. اما بیماران چینی، اسید رتینوئیک را به صورت قرص در منزل مصرف کردند و شدیدترین عارضه جانبی که گزارش شد زخم لب ها بود. دکتر ریموند وارل از محققان سابق مرکز سرطان اسلون کترینگ در این مورد گفت: راستش گزارش آن قدر حیرت آور بود که هیچ کس آن را باور نکرد.

یکی از پزشکانی که چندان بد بین نبود، لورنت دگو، متخصص سرطان خون در بیمارستان سن لویی پاریس بود. او با شنیدن نتایج آزمایش، به شانگهای رفت و آن قدر تحت تأثیر قرار گرفت که با زحمت زیاد میزانی اسید رتینوئید تمام ترانس تهیه کرد. در آن زمان اگر چه اسید رتینوئیک تمام ترانس ترکیب فعال کرم رتین A بود که در امریکا برای درمان کک مک رسماً به فروش می رسید، فقط در چین به صورت خوراکی تهیه می شد. با وجود درجه خلوص کم داروی چینی، وقتی که دگو به پاریس بازگشت، بهبودی کامل در بیست و چهار نفر از چهل و پنج بیمار خود به دست آورد. به سبب موفقیت او شعبه فرانسوی شرکت هوفمن لاروش موافقت کرد که تولید شکل خوراکی اسید رتینوئیک تمام ترانس را در 1989 آغاز کند.

وقتی دگو یافته هایش را با وارل در میان گذاشت، وارل تصمیم گرفت ببیند که آیا او هم می تواند نتایج مشابهی به دست آورد یا نه. خوش بختانه همسر او، لورتا ایتری، در آن زمان معاون سرپرست شرکت هوفمان لاروش در امریکا بود. او شرکت را به تهیه شکل خوراکی اسید رتینوئیک تمام ترانس برانگیخت، اما اتخاذ این تصمیم برای شرکت خیلی ساده نبود، چرا که سالانه کم تر از هزار بیمار امریکایی به لوسمی مورد بحث دچار می شوند و این تعداد کم تر از آن بود که بتواند سرمایه گذاری قابل توجه در این زمینه را توجیه کند. از سوی دیگر اداره خوراک و داروی امریکا هم از آن جا که بی خطر بودن این دارو در جایی ثبت نشده بود با آن برخوردی محتاطانه داشت.

اما خاتمه شرکت هوفمان لاروش موافقت کرد و وارل با هم کاری ویلسون میلر و اِتان دیمیتروفسکی و دیگران آزمایش های بالینی را در امریکا آغاز کرد. وارل اعلام کرد: هر چه چینی ها و فرانسوی ها گفته اند درست است. او و گروهش بهبودی نُه تن از ده بیمار مبتلا به لوسمی مزبور را اعلام کردند و متعاقباً نتایجی را در مورد تعداد بیش تری از بیماران اعلام کردند.

در هر صورت، اسید رتینوئیک به تنهایی درمان کاملی برای این لوسمی نیست. اگر این دارو به تنهایی مصرف شود، بیماری در بسیاری از مبتلایان پس از چند ماه مجدداً عود خواهد کرد. اما دگو گفت که بیمارانی که با اسید رتینوئیک درمان شده و سپس شیمی درمانی معمول برای آن ها انجام شده است بیش از یک سال از بیماری در امان بوده اند.

با وجود این کاستی ها، پژوهشگران معتقد هستند که این درمان تا کنون بهترین علت بر کارایی تمایز درمانی است. وارل بیان داشت: می توانیم هم چنان که یاخته ها مراحل بلوغ را طی می کنند و به گویچه های سفید غیر عادی اما نسبتاً بالغی تبدیل می شوند آن ها را بررسی کنیم. دگو اضافه کرد: این اولین بار است که توانسته ایم باعث تمایز کامل یاخته ها شویم، و به نحوی برنامه های یاخته را اصلاح کنیم که به مرگ طبیعی از بین برود.

به گفته دیمیتروفسکی، ممکن است از تمایز درمانی موفقیت آمیز به عنوان الگویی در مورد سایر بد خیمی های انسان هم استفاده شود، و شاید پژوهشگران را به شناخت اشکالات تنظیم کننده ای که باعث آن ها می شود راه نمایی کند. هم دگو و هم دیمیتروفسکی و هم کارانش به طور جداگانه نشان دادند که بیشتر مبتلایان به لوسمی پرومیلیوسیتی حاد در ژن پروتئینی که در یاخته به اسید رتینوئیک متصل می شود اختلالی دارند. به علاوه، بیمار مشکوک به ابتلا به این لوسمی که این اختلال ژنتیکی را نداشت به درمان با اسید رتینوئیک پاسخ نداد، و این نشانگر آن است که احتمالاً این اختلال علت زیر بنایی بیماری است.

اسید رتینوئیک در لوله آزمایش باعث می شود که سایر یاخته های سرطانی نیز، هم چون یاخته هایی از تراتو کارسینوم ها (سرطان های یاخته های زاینده در بیضه و تخم دان)، و نیز یاخته های بعضی از سرطان های پستان، تمایز یابند. پژوهشگران انستیتوی ملی سرطان امریکا به انجام آزمایش هایی برای بررسی میزان سمی بودن فراورده تولید هوفمان لاروش پرداختند، که به گفته هنری استیونسون، پژوهشگر انستیتو، نتایج دل گرم کننده ای در بر داشت. استیونسون گفت که طرح هایی در دست بررسی است تا فعالیت اسید رتینوئیک بر علیه چندین نوع سرطان بررسی شود.

توضیح تصویر: در یک بیمار مبتلا به لوسمی پرومیلوسیتیِ حاد، یاخته های سرطانی در میان یاخته های خونی کوچک تر در گردش هستند. درمان با اسید رتینوئیک تمام ترانس به یاخته های سرطانی ظاهر بالغ تری می دهد.

هوفمان لاروش و سایر شرکت های دارویی که با مشاهده کاربردهای اسید رتینوئیک تمام ترانس به تکاپو افتادند، به جستجوی انواع دیگری از آن برآمدند که امکان دارد خواص با ارزش دیگری داشته باشند. دیمیتروفسکی گفت: تمایز یاخته ای فکری است که مدت ها پیش انتظار آن می رفت، و به عقیده من واقعاً عملی است.

/م

منبع: راسخون