کوچکترین سیاره سرگردان کهکشان راه شیری شناسایی شد - وبلاگ پوشه

به گزارش وبلاگ پوشه، ستاره شناسان پیروز شدند کوچکترین سیاره سرگردان کهکشان راه شیری را که تا کنون کشف شده، تأیید کنند. این سیاره بدون ستاره اندازه ای بین مریخ و زمین دارد.

سیارات بی ستاره یا سرگردان (Rough Planet)، سیاره های شناور آزادی هستند که به دور ستاره ها نمی چرخند. این سیاره تازه تأیید شده با نام OGLE-2016-BLG-1928 توسط تلسکوپ ورشو در رصدخانه لاس کامپانس (Las Campanas Observatory) شیلی پیدا شد.

فعالیت این ستاره شناسان بخشی از کاوش OGLE است که یکی از عظیمترین و طولانی ترین کاوش های آسمان به شمار می رود و از 28 سال پیش آغاز شده است. در شب های صاف، ستاره شناسان OGLE مناطق مرکزی راه شیری را برای رصد میلیون ها ستاره هدف قرار می دهند.

طبق پژوهش تازه که در نشریه The Astrophysical Journal Letters منتشر شده است، ممکن است تعداد سیاره های بی ستاره از تعداد ستاره های کهکشان ما بیشتر باشد اما تشخیص آن ها سخت است.

میکرولنز

با توجه به این که سیاره های سرگردان مانند ستارگان از خود نور ساطع نمی کنند یا حتی گرمای کافی ندارند تا در نور فروسرخ قابل مشاهده باشند، این جهان های نامرئی از طریق رویدادهای میکرولنزی شناسایی می شوند. میکرولنز هنگامی رخ می دهد که وجود چیزی عظیم مانند سیاه چاله، می تواند فضا-زمان را تغییر شکل دهد.

اما این پدیده می تواند در اطراف سیارات هم روی دهد. برای نمونه اگر یک سیاره سرگردان با یک ستاره دور هم راستا باشد، نور ستاره به دور سیاره خم می شود و در نتیجه یک اثر عظیمنمایی ایجاد می شود. پژوهشگران از تغییرات نور اطراف سیاره می توانند برای اندازه گیری جرم آن استفاده کنند.

پرزمک مراز (Przemek Mroz) از مؤسسه فناوری کالیفرنیا در این زمینه گفت: اگر یک جرم عظیم از میان یک ناظر زمینی و یک ستاره منبع دوردست بگذرد، ممکن است گرانش آن نور را از منبع منحرف و متمرکز کند. بدین ترتیب ناظر زمینی می تواند یک روشنایی کوتاه از ستاره منبع را اندازه گیری کند.

او افزود: احتمال مشاهده اثر میکرولنزی بسیار ناچیز است، زیرا منبع، لنز و ناظر باید کاملا در یک راستا قرار بگیرند. اگر فقط یک ستاره منبع را مشاهده کنیم، تقریبا یک میلیون سال طول می کشد تا منبعی برای پدیده میکرولنز شود.

اما کاوش هایی مانند OGLE می توانند صدها میلیون ستاره را در نزدیکی مرکز کهکشان راه شیری رصد کنند و بهترین فرصت را برای مشاهد وقایع میکرولنزی به پژوهشگران بدهند. مدت زمان رویداد میکرولنز در مشخص جرم جسم کمک می کند و هر چه رویداد کوتاه تر باشد، جرم کوچکتر است. به طور معمول سیارات دارای رویدادهای میکرولنزی هستند که چند ساعت طول می کشد اما برای این سیاره جدید، مدت زمان رویداد فقط 42 دقیقه طول کشید که کوتاه ترین زمان تأیید شده تا کنون است.

رادوسلاو پولسکی (Radoslaw Poleski) اخترشناس رصدخانه دانشگاه ورشو لهستان درباره این کشف گفت: هنگامی که برای نخستین بار این رویداد را مشاهده کردیم، مشخص شد که حتما توسط بک جرم بسیار کوچک ایجاد شده است.

سیاره سرگردان

تولد یک سیاره به خودی خود فرآیندی سخت و نامنظم است. گاز و گرد و غبار موجود در قرص های اطراف ستاره های جوان به هم می پیوندند، به تدریج عظیمتر می شوند و سیارات را تشکیل می دهد.

اما برخورد بین اجرام در مقیاس های بزر تر یا حتی نزدیک شدن بیش از اندازه به یک سیاره دیگر در منظومه یا نزدیک شدن به خود ستاره، می تواند این سیاره را از سامانه خود بیرون کند و سپس این سیاره راه خود را می رود و سرگردان می شود. سیارات سرگردان همچنین ممکن است در ابرهای مجزای گرد و غبار تشکیل شوند.

تلسکوپ نانسی گریس رومن

تلسکوپ فضایی نانسی گریس رومن، رصدخانه فضایی آینده ناسا است که طبق برنامه ریزی اواسط دهه 2020 پرتاب شود و می تواند سیارات سرگردان بیشتری را بیابد. درک این سیارات می تواند شکل گیری تکامل و اختلال در سامانه های سیاره ای را بیشتر روشن کند.

دانشمندان تا کنون فقط چند سیاره سرگردان را یافته اند اما قابلیت های تلسکوپ رومن این امکان را می دهد تا این سیارات کوچ کننده و در حال چرخش را پیدا و مشخصات آن ها را مشخص کنند. این تلسکوپ با ارائه اطلاعاتی درباره شمار و جرم سیاره های بی ستاره به پژوهشگران کمک می کند تا شیوه شکل گیری آن ها مشخص کنند.

پژوهش های اخیر با استفاده از برآورد تلسکوپ های زمینی نشان می دهد که تلسکوپ رومن قادر خواهد بود صدها سیاره سرگردان پیدا کند و این موضوع به دانشمندان کمک می کند تا میزان رایج بودن این موضوع را در کهکشان راه شیری درک کنند. چیزی که طبق مطالعات فعلی حتی بسیار بیشتر از شمار ستارگان کهکشان است.

عکس کاور: طرحی گرافیکی کلی از یک سیاره سرگردان

Credit: Arndt Stelter

منبع: CNN