کاهش تعداد صفر با حمایت صندوق بین المللی پول، نکات قابل تامل پژوهش سال 90 بانک مرکزی درباره رفم پولی - وبلاگ پوشه

به گزارش وبلاگ پوشه، تمامی کشورها سیاست کاهش تعداد صفر و تغییر واحد پول ملی را تحت حمایت و اجرای سیاست های صندوق بین المللی پولی انجام داده اند. بانک مرکزی ایران نیز با استفاده از تجارت همان کشورها و با همان اهداف لایحه کاهش تعداد صفر را تدوین نموده است.

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری وبلاگ پوشه، کاهش تعداد صفر پول ملی هر کشور با اهدافی اصلاحی در پول آن انجام می گردد. عموما برنامه های اصلاح پولی شامل 3 بخش است: 1- حذف چند صفر از پول 2- تغییر نام واحد پول 3- ترکیبی از روش یک و دو. برزیل، آرژانتین، آنگولا، بلاروس، بولیوی، شیلی، گرجستان از کشورهایی هستند که این اقدامات را انجام داده اند.

ایده کاهش تعداد صفر پول ملی ایران سابقه بیش از 27 ساله داردو برای اولین بار در سال 1372 این موضوع در دستور کار اداره آنالیز های اقتصادی بانک مرکزی ایران نهاده شد اما به دلیل مخالفت های مسئولان این آنالیز متوقف شد. در آن موقع نیز دلیل حذف صفر کاهش ارزش پولی در اثر تورم بالا بود که به دلیل اجرای سیاست های آزادسازی اقتصادی و شوک های نفتی پس از خاتمه جنگ و همچنین حجم بالای استفاده از دلارهای نفتی برای رشد اقتصدی در دولت سازندگی بود.

اما این طرح در دولت های هفتم و هشتم مسکوت ماند که مجدد پیگیری آن در دولت نهم و دهم به طور جدی تر شروع شد. در این دولت به دلیل کاهش ارزش پول ملی حذف 4 صفر در دستور کار نهاده شد با وجود بحث و آنالیز فراوان اما این لایحه به مجلس نرسید و مسکوت ماند.

چرا کاهش تعداد صفر اجرا شد؟

اداره آنالیز ها و سیاست های اقتصادی بانک مرکزی در سال 1389 پژوهشی را با عنوان رفرم پولی و تجارب کشور انجام داده است که نکات قابل تاملی دارد. صندوق بین المللی پول در کشورهایی که تورم طولانی مدتی را تجربه می نمایند و سرمایه گذاری ها در آن کشورها کاهش می یابد، برنامه تثبیت اقتصادی را پیشنهاد می دهد. این برنامه شامل سیاست های پولی با هدفگذاری نرخ و ارز یا هدفگذاری پولی است که نیازمند بانک مرکزی مستقل و سیاست های اقتصادی غیردخالتی دارد که تحت موافقت نامه های پشتیبان صندوق بین المللی پول قابل اجرا است که مشابه این برنامه در سال 2001 در ترکیه نیز اجرایی شده بود.

یکی از نکاتی که در پژوهش بانک مرکزی در این باره آمده، در دنیا معمولا دولت های راست بیش از دولت های چپ اقدام به اجرای این برنامه نموده اند. همچنین در این پژوهش بیان شده که کشورهایی که یک بار تعداد صفر را کاهش داده اند آمادگی بیشتری برای انجام دوباره آن دارند.

شاخص های مشخص لزوم اصلاح پولی

در گزارش پژوهشی منتشر شده توسط بانک مرکزی، به شاخص های یک کشور نیازمند تغییر واحد پولی اشاره می گردد. طبق این گزارش برای ارزیابی نیازمندی واحد پول یک کشور به شرایط تغییر یا کاهش تعداد صفر، می توان از شاخص های متفاوتی استفاده کرد. به عنوان مثال از تغییر شاخص قیمت ها، نرخ های برابری واحد پول با ارزهای دنیاروا یا مقایسه نسبت رشد درآمد سرانه به درشت ترین برگ اسکناس در گردش به عنوان مقیاس برای تصمیم گیری در مورد تغییر واحد پول می توان بهره برد.

براساس این گزارش در سال 2004 نسبت درآمد سرانه در ایران به درشت ترین برگ اسکنان 676 بوده این درحالی است که تنها یک کشور بیشتر از ایران بوده و سایر کشورها اعداد بیشتری داشته است.

دلایل بانک مرکزی برای کاهش تعداد صفر پول

تمامی کشورها سیاست کاهش تعداد صفر و تغییر واحد پول ملی را تحت حمایت و اجرای سیاست های صندوق بین المللی پولی انجام داده اند. بانک مرکزی ایران نیز با استفاده از تجارت همان کشورها و با همان اهداف آن ها لایحه کاهش تعداد صفر را تدوین نموده است. که از جمله این اهداف می توان به دستیابی به کارایی بیشتر در جریان گردش نقدینگی جامعه، تسویه آسان تر مبادلات اقتصادی، کاهش توهم پولی و کاهش انتظارات تورمی، افزایش اعتماد عمومی به پولی، کاهش تورم (در صورت اجرای برنامه های تثبیت اقتصادی صندوق بین المللی پول) اشاره نمود.

در واقع کاهش تعداد صفر بخشی از پازل اجرای سیاست های اصلاح اقتصادی صندوق بین المللی پول است که در دهه 70 نیز اجرای منجر به تبعات سنگین اقتصادی و افزایش معضلات اجتماعی شده بود. با این حال همزمان با شیوع کرونا موضوع دریافت وام از صندوق بین المللی پول نیز مطرح شده است که این نوع تسهیلات عموما دارای برنامه های اصلاحی ساختاری اقتصادی نیز هستند که طبق معرفی که صندوق بین المللی پول درباره تسهیلات RFI منتشر نموده است، این تسهیلات نیازمند اصلاح ترازهای حسابداری کشور دریافت نماینده تسهیلات است. همچنین صندوق بین المللی پول اعلام می نماید که می تواند همراه با پرداخت تسهیلات یاری های فنی را برای اصلاح سیاست های پولی، اقتصادی و ارزی ارائه نماید. به نظر می رسد اعتماد به تسهیلات صندوق بین المللی پول، نحوه آزادسازی قیمت های حامل های انرژی و اصلاح پول ملی بخش هایی از پازل برنامه های اصلاح اقتصادی است که منشاء آن را باید در پیشنهادات کارشناسان صندوق بین المللی پول جست.

4141